Douglas Adams - Otostopçunun Galaksi Rehberi (1. Kitap)

İngiliz yazar Douglas Adams’ın “Otostopçunun Galaksi Rehberi” başlıklı kitabı, bir bilim kurgu ve bir mizah kitabıdır. Kitapta uzaylı bir otostopçu, evi ve gezegeni yıkılan bir dünyalı, dolandırıcılıktan hüküm giymiş bir galaktik imparatorluk başkanı, her halinde bıkkınlık bulunan süper zeki bir robot, insanlara deney hayvanı muamelesi yapan beyaz fareler ve buna benzer birçok olay var. Tabii bir yandan okur uzayın derinliklerinde olasılıksız motorlu gemiyle seyahat eder, diğer yandan da olayların imkânsızlığına güler.

Douglas Adams’ın “Otostopçunun Galaksi Rehberi” kitabı, beşli serinin ilk kitabıdır. İlk kitabı “Evrenin Sonundaki Restoran” ve diğerleri takip ediyor. Ancak kitapta her ne kadar olaylar uzayda geçse, farklı türlerden birçok uzaylı görsek de daha çok bir mizah kitabıdır. Okur olarak sizi mutlaka birçok defa güldürecektir.

Kitaptaki ana karakterler arasında bir Dünya’lı Arthur Dent, onun arkadaşı ve otostop çekerek Dünya’ya gelmiş ama atlayıp gidecek başka bir uzay aracı bulamadığı için 15 yıl burada kalmak zorunda kalan Ford Prefect var. Ford Prefect ise Betelgeuse’lidir.

Diğer iki karakter ise Ford’un kuzeni ve galaktik imparatorluk başkanı Zaphod Beeblebrox ile ona eşlik eden Trillian’dır.

Olaylar şöyle başlar. Bir gün Arthur Dent uyanır ve evinin yıkılacağını öğrenir. Çünkü yerel yönetim evini yıkıp buradan geçit yol yapacaktır. Arthur buna direnir ancak, arkadaşı Ford bunun gereksiz olduğunu söyler. Çünkü yaklaşan şeyi biliyordur.

Dünyaya üç büyük uzay gemisi yaklaşıyor. Sarı renkli. Arthur’un evini yıkmaya gelen buldozerlerin rengi ile aynı. İşte bu gemiler Dünya’ya varınca o korkunç duyuruyu yaparlar:

“Dünya halkı lütfen dikkat.” dedi bir ses, müthişti. Çok düşük bir distorsiyon düzeyi, en sert insanı bile ağlatabilecek müthiş ve kusursuz kuadrofonik bir ses. 

“Burası Galaktik Uzayüstü Planlama Konseyi Vogon Filosu,” diye sürdürdü ses. “Hiç şüphesiz bildiğiniz üzere, Galaksinin uzak köşelerinin imar planlarına göre yıldız sisteminizden uzay üstü boyutta bir ekspres yol geçmektedir; üzülerek söylüyorum ki gezegeninizin bu nedenle istimlak edilmesi gerekmektedir. İşlem sizin Dünya saatinizle iki dakikadan az bir zaman alacaktır. Teşekkür ederim." (s. 40)

Yerel yönetim bir yol için Arthur’un evini yıkacaktı, ancak uzaylılar bu sefer ekspres yol için Dünya’yı yıkmaya gelmişti. İşte bütün macera ve uzay yolculuğu bundan sonra başlar. Çünkü “Otostopçunun Galaksi Rehberi”ni iyi bilen Ford yanında bir havlu taşıyordu. Rehbere göre havlu otostopçunun çok işine yarar ve karşı tarafa otostopçuyu aracına alması için güven verir. İşte Ford da bu havluyu sallayarak Dünya’yı yıkmaya gelen uzay aracına biner. Arthur’u da kurtarır. Ancak Dünya yok olmaktan kurtulamaz.

Kitaptaki bütün önemli olaylarda kurtuluş hep böyle son anda akla sığmaz, imkânsız bir şekilde gerçekleşir. İlk kurtarılışı havluya ve uzay otostopçusu arkadaşı Ford’a borçlular. Diğerleri de benzer şekilde olasılığı çok çok düşük şekilde gerçekleşir.

GALAKTİK İMPARATORLUĞUN BAŞKANI ZAPHOD BEEBLEBROX

Zaphod Beeblebrox, Galaktik İmparatorluğun Başkanıdır ve çok ilginç bir karakterdir. 200 küsur yaşındadır. Ancak Başkan olacak bir tip de değildir. Dolandırıcılıktan hapis yatmıştır. Ancak bir gün başkan olmaya karar verir ve başkan olur. Tabii herkes şaşırır. Birçoğu da onu başkan seçenlerin deli olduğunu söyler. Ancak Zaphod bilerek ve bir şeyi elde etmek için başkan olmuştur.

Zaphod başkandır. Ancak neyin başkanı? Ne gücü vardır. Yazar bize bunu şöyle açıklar:

“Galaksi Başkanı’nın tam olarak ne kadar güçlü olduğunu bilmek bile onlar için çok şey değiştirmeyecekti: Başkanın hiçbir gücü yoktu. Galakside yalnızca altı kişi Galaksi Başkanı’nın işinin güç kullanmak değil, dikkatleri bu güçten uzak tutmak olduğunu biliyordu. 

Zaphod Beeblebrox bu işte çok başarılıydı.” (s. 45)

Zaphod’un başkan olması büyük planın bir parçasıydı. Bütün ciddi filmler ve kitaplarda hep öyle olmaz mı? Her şey büyük planın bir parçasıdır. Zaphod’un da başkan olması öyledir. Çünkü bu yeni icat edilen “Sonsuz Olasılıksızlık Motoru kullanan uzay gemisini” çalmanın tek yoludur. İşte başkanın tek hedefi budur. Bir gemi çalmak.

Büyük plan demişken. Dünyanın da büyük bir planın parçası olarak Magrathea gezegeni sakinleri tarafından icat edildiğini biliyor muydunuz? Çok şaşırtıcı değil mi? Ezber bozan bir bilgi. Asıl şaşırtan ise dünyayı kimin için yaptıklarıdır.

MAGRATHEA GEZEGENİ

Dünya ile birlikte yok olmaktan, daha sonra uzayda havasızlıktan ölmekten son anda olasılık ihtimali çok düşük olan olaylar sonucu kurtulan Arthur ve Ford, yine imkânsız bir şekilde bir anda kendilerini, birkaç milyon yıldır kimsenin ayak basmadığı bir gezegende bulurlar: Magrathea. Magrathea’nın en büyük özelliği burada yaşayanların zengin müşteriler için istedikleri özelliklerde gezegen yapmalarıdır.

“Magrathea öyküsü çok eskilere uzanan hiç kimsenin inanmadığı bir efsane gibi bir şey. Dünya’nın Atlantis’i gibi, ama bir tek farkla, efsaneler Magrathealıların gezegen imal ettiklerini söylüyor.” (s. 125)

İşte bu en imkânsız gezegenin başına, olasılığı en yüksek olaylardan biri gelmiş: Ekonomik kriz. Tabii Dünya’da ekonomik krizlere alışık olduğumuz için bunu söylüyorum. Dünyada her birkaç yılda bir duyduğumuz şeydir “ekonomik kriz” sözü. Bundan dolayı bu gezegen birkaç milyon yıl faaliyetini durdurmuş, ölmüş gibi…

“Eee,... ekonomik kriz mi?”
“Evet, beş milyon yıl önce Galaktik ekonomi çöktü ve ısmarlama gezegenler de lüks tüketim malzemesi haline geliverdi... anlarsınız işte...” (s. 158)

Bu imkânsız gezegende de bir arada olması imkânsız karakterlerin başına imkânsız olaylar gelir. Kimlerden oluşuyor bu grup?  Arthur ve Ford, Zaphod ve Trillian. Bunlara ek olarak ise “Sonsuz Olasılıksızlık Motorulu Uzay Gemisi” ve süper zeki bilgisayarı, ayrıca sefil, kambur duruşlu ve depresyon geçiren “insansı robot”.

OTOSTOPÇUNUN GALAKSİ REHBERİ

Bir de kitap var: Otostopçunun Galaksi Rehberi. Bir kitap ancak içindeki bilgilerin çokluğundan dolayı elektronik bir cihaz, elektronik bir kitap olarak yapılmış. İçinde galaksideki neredeyse her şey ile ilgili bilgi var. Örneğin, Arthur “Dünya” kelimesini aratır. Dostu Ford rehberdeki Dünya ile ilgili makalenin eskiden çok kısa olduğunu, kendisinin bu gezegende geçirdiği 15 yıldan sonra yayıncıya geniş bir makale gönderdiği bilgisini verir. Eskiden rehberde “Dünya” ile ilgili şöyle yazıyormuş: “Zararsız”, genişletişmiş bilgi ise şöyle: “Oldukça zararsız.”

Ancak kitapta geniş bilgi bulabileceğiniz konular da var. Mesela, Dünya’yı yıkmaya gelen bir uzaylı ırkı Vogon’lar hakkındadır. Kitapta onlar hakkında şöyle der:

“Vogon İnşa Filoları. Bir Vogonun aracına binmek istediğinizde yapmanız gerek tek şey: vazgeçmektir. Galaksideki en tatsız ırklardan biridir -sadece düşünce ve davranışları ifritçe değildir, aynı zamanda kötü huylu, bürokratik, resmi ve kalın kafalıdırlar. Üç imzalı emirler imzalanmadan; yollanıp, geri gönderilip, soruşturulmadan; yine yitirilip, sonunda üç ay boyunca kâğıt bulamacında bekletilip yakıt olarak yeniden dönüşüme uğratılmadan kendi öz ninelerini Traal’ın Yırtıcı Cırlayan Canavarı’ndan kurtarmak için parmaklarını bile kımıldatmazlar.

“Bir Vogon'dan içki koparmanın en iyi yolu boğazına parmak atmak, onu üzmenin en iyi yolu ise ninesini Traaal'in Yırtıcı Cırlayan Canavarı’na yedirmektir.” (s. 59)

Vogonlar hakkında bu bilgiden sonra yazar okurlara Vogon şiir hakkında bilgi verir. Benim şahsen çok komik bulduğum bir kısım…

“Vogon şiiri herkesin bildiği gibi Evren’deki üçüncü en kötü şiirdir. İkinci en kötü Krialı Azgothlardır. Usta şairleri üstat Gazlı Grunthos’un ünlü şiiri, “Bir Yaz Ortası Sabahında Koltukaltımda Bulduğum Yeşil Macun Parçasına Destan'ın sunuluşu sırasında dinleyicilerden dördü iç kanamadan ölmüş, Orta-Galaktik Sanat Şeref Kurulu Başkanı kendi bacağını kemirmek suretiyle ölümden kurtulmuştur. Grunthos’un şiirinin bu şekilde dinlenmesinden dolayı ‘kırgın’ olduğu bildirilmiştir. Şair oniki kitaptan oluşan epik şaheseri "Banyoda Çığırdıklarım’ı okumaya geçmeden önce kendi kalın barsağı, birçok hayat ve uygarlığı kurtarmak uğruna boğazından geçmek suretiyle beynini dağıtmıştır. Tümünden daha kötü olan şiir ise yaratıcısı olan İngiltere, Essex, Greenbridge’den Paula Nancy Milistone Jennings ile birlikte Dünya gezegeninin yıkımı sırasında yok olmuştur.” (s. 69)

Bu mizahi bir dille yazılmış bilim kurgu ve uzay macerası, serinin ilk kitabı. Okur burada dünyanın kimler tarafından, ne amaçla ve hangi yaratıklar tarafından yapıldığını öğrenir. Ancak macera burada bitmiyor. Beğenenler için uzay yolculuğu ve mizah dolu macera devam ediyor. Eminim serinin devamında da olasılık ihtimali en düşük olayları yine imkânsız gelişmeler takip edecektir.

Douglas Adams
Her Otostopçunun Galaksi Rehberi
Özgün adı: The Hitchhiker's Guide to the Galaxy
Türkçesi: Serhat Dalkır
Sarmal Yayınevi
İstanbul
1996
220 sayfa.