Kitap yorumu: Brandon Sanderson - Sissoylu (3.5): Gizli Tarih

Cavanşir Gadimov

8 Ağu, 2025

Kitap yorumu: Brandon Sanderson - Sissoylu (3.5): Gizli Tarih

Brandon Sanderson’un Sissoylu: Gizli Tarih (Mistborn: Secret History) kısa romanı (novella), Sissoylu üçlemesinin bir ara kitabı. Üçüncü kitaptan sonra okunması gerektiği için Sissoylu #3.5 (Mistborn, #3.5) olarak da geçiyor. Ayrıca daha geniş bir tanımla Sanderson’un Kozmer (Cosmere) evreninin Scadrial gezegenini anlatan serinin bir parçası olduğunu söyleyelim. Bu yazıda Sissoylu (3.5): Gizli Tarih ile ilgili yorumumu, kitabın konusu ve Sanderson’un bu kısa romanı ile ilgili bilmeniz gerekenleri paylaşacağım. Keyifli okumalar.

Sissoylu (3.5): Gizli Tarih kitap yorumu

Sissoylu (3.5): Gizli Tarih tarih için en başta bir uyarı yapalım. Sissoylu serisinin orijinal üçlemesini okumadan bu kitabı okumayın. Hem size anlamsız gelecek hem de ilk üç kitapla ilgili birçok spoiler içeriyor. Bu kitap, Sissoylu: Son İmparatorluk (Mistborn: The Last Empire), Sissoylu: Kuşatma (Mistborn: The Well of Ascension) ve Sissoylu: Çağların Kahramanı (Mistborn: The Hero of the Ages) kitaplarından sonra okunmalı. Gizli Tarih aynı zamanda bu 3 kitaptaki olayları yeniden anlatıyor. Ancak tek bir farkı var. Olayları paralel bir boyuttan anlatıyor ve Kelsier’in gözünden.

Kelsier dediğimize göre biraz açıklayalım. Serinin önemli karakterlerinden biri olan Kelsier, serinin birinci kitabını sonuna doğru ölmüştü. Tabii ölünce Fiziksel Alem’den Bilinçsel Alem’e geçer. Burada Muhafaza ile karşılaşır. Ancak diğer aleme, yani ölülerin dünyasına geçmemekte ısrar eder. Böyle olunca Bilinçsel Alem’de kalarak bir dizi olay yaşar ve Fisiksel Alem’deki olayları görür, düzeltmeye ya da etkilemeye çalışır. Bu açıdan “Kelsier çok erken öldü” diye şikayet eden okurlar için buna bir “Kelsier kısa romanı” da diyebiliriz.

Bu roman aynı zamanda bir anlamda Kelsier’e yeniden doğma (tabii dirilmez ama tam olarak da ölmez) fırsatı verir. Sanderson bu karakteri burada yeniden geliştirir. Bu kez onu isyankar ruhu, yaşananlara direnmesi, bazen her şeyi düzeltmeye çalışması ancak daha da berbat etmesi ile görüyoruz. Aynı zamanda orijinal üçlemede yaşanan bazı olayların Kelsier’in Bilinçsel Alem’deki etkisiyle gerçekleştiğini öğreniyoruz.

Tüm bu yönleri ile Sissoylu (3.5): Gizli Tarih, bir yandan Kelsier’in dünyasından orijinal üçlemedeki olayları anlatırken, diğer yandan bize Bilinçsel Alemi ve Kelsier’in buradaki maceralarını anlatıyor. Bunlardan da öte bu roman bize Muhafaza kimdir, Harap nasıl tanrı oldu, bunların tanrısal güçleri nereden geliyor gibi soruları cevaplıyor. Scadrial gezegeni ve genel olarak da Kozmer evreninde tanrısal boyutta yaşanan olaylar ve tanrısal güçler olan Pare’ler (Shard) nasıl oluştu ile ilgili kısa bilgiler veriliyor. Yani Kozmer evreni geniş planda daha fazla anlam kazanıyor.

Ayrıca bakınız: En iyi 35 fantastik kitap, seri ve roman

Brandon Sanderson - Sissoylu (3.5): Gizli Tarih konusu

Sissoylu (3.5): Gizli Tarih romanının konusu şöyle: Serinin önemli bir karakteri olan Kelsier, Lord Hükümdar tarafından öldürülünce Bilinçsel Alem’de Muhafaza yani bu dünyayı yaratan tanrılardan biri ile karşılaşır. Ancak onun gücünün tükendiğini ve ölmek üzere olduğunu görür. Kelsier, ölülerin dünyasına geçmek istemez ve Bilinçsel Alem’de kalır. Bir süre Muhafaza ile tartışır, onu hor görür, “Puf” diye bir ad takar, dalga geçer ve zaman zaman da komik diyaloglar yaşanır. Ancak ardından Fiziksel Alem’de Harap’ın serbest kalmasını görür. Bu aslında en başta onun suçu. Lord Hükümdar’ı öldürme planı onundu. Bundan dolayı Muhafaza ile birleşerek Harap’a karşı mücadele etme kararına gelir. Çünkü bir şeyi düzelteyim derken çoğu zaman işleri daha da berbat edebiliyordu. Sonunda bunun da farkına varıyor:

“Ona ışıltıyla parlarmış gibi görünen Vin, Elend Venture’ın yanında yatmış, ruhu yanıp sönerek zayıflarken onu sıkı sıkı tutmuş, ağlıyordu. Kelsier ayağa kalkarak bu görüntüye arkasını döndü. Bütün kurnazlığına rağmen gitmiş ve zavallı kızın kalbini kırmıştı. Buralardaki en zeki aptal ben olmalıyım, diye düşündü Kelsier.”

Bunun için dünyayı baştan sonra dolaşmak zorunda kalır. Bazı insanlar ve farklı gezegenlerden gruplar ile karşılaşır ve bir hırsız olarak yapması gerekenleri yapar. Sonuçta Vin ve diğerlerinin Harap’a karşı mücadelesine Kelsier de Bilinçsel Alem’den katılır.

Kelsier ilk başlarda bulunduğu yerel anlam veremez. Muhafaza ona bir açıklama yapar. Bu açıklama Sanderson’un bu iç içe geçmiş alemleri nasıl kurguladığını gösteriyor. Kelsier’in de dediği gibi biraz kafa karıştırıcı olabilir:

“Kelsier içini çekti. “O zaman o ölülerin dünyasına nasıl gelmeyi başardı?”

“Burası ölülerin dünyası değil. Bu zihnin dünyası. İnsanlar, aslında her şey, bir ışık hüzmesi gibidir. Işığın toplandığı zemin Fiziksel Âlem’dir. Başladığı yer güneş, yani Ruhsal Âlem’dir. Bu âlem Bilinçsel Âlem; o hüzmenin uzandığı yerler arasındaki mesafe.”

Bu benzetme Kelsier için neredeyse hiçbir anlam ifade etmemişti. Hepsi ne kadar çok şey biliyor, diye düşündü Kelsier. Ve ben ne kadar az biliyorum.”

Scadrial’ın tanrıları Muhafaza ile Harap ve Kozmer (Cosmere) evreni

Bu kitabın ismi Gizli Tarih (Secret History). Çünkü bir yandan da Scadrial gezegeninin tanrıları Muhafaza (Preservation) ve Harap’ın (Ruin) nereden ve nasıl geldiğini, Kozmer (Cosmere) evrenini yaratan tanrı Adonalsium’a ne olduğunu anlatıyor. Tabii onun gücünü yani Pare’leri (Shard) alanlarla ilgili bilgi veriliyor. Böylece Kozmer evreni daha geniş perspektiften okur için yeni bir sayfa gibi önüne seriliyor.

“Pareler,” dedi Khriss, Kelsier’in dikkatini çekerek, “Tanrı değiller, ama onlar Tanrı’nın parçaları. Harap, Muhafaza, Muhtariyet, Terbiye, Vefa... On altı tane var.”
“On altı,” dedi Kelsier nefesini tutarak. “ Bu şeylerden on dört tanesi daha mı etrafta geziniyor?”
“Diğerleri başka gezegenlerdeler.”
“Diğer...” Kelsier gözlerini kırpıştırdı. “Diğer gezegenlerde mi?”
“Bak gördün mü,” dedi Nazh. “Şimdiden kafayı yedi, Khriss.”
“Diğer gezegenlerde,” diye tekrar etti Khriss nazik bir şekilde.
“Evet, düzinelerce başka gezegen var. Pek çoğunda senin ya da benim gibi insanlar yaşıyor. Bilinmeyen bir ilki var, Kozmer’de bir yerlerde gizli. Daha bulamadım ama onunla ilgili hikâyelere ulaştım.”
“Neyse, bir Tanrı vardı. Adonalsium. Bir kuvvet miydi ya da bir varlık mıydı bilmiyorum, gerçi İkincisi olduğunu tahmin ediyorum. On altı kişi bir araya gelerek Adonalsium’u öldürdü ve özünü parçalayarak aralarında paylaştı, ilk kez Miraç’a çıkanlar oldular.”

Kelsier bunları öğrenince bir şok geçirir. Ancak ardından öğrendikleri onu daha fazla şaşırtır. Çünkü bu Bilinçsel Alem’e gelene kadar bir tanrının varlığına bile inanmıyordu. Son İmparatorluk’da Lord Hükümdar kendisini tanrı ilen etmişti. Zaten birçok gücü olduğu için de bir ölümsüz olarak bin yıl boyunca dünyaya tek başına hükmetti. Tabii Vin tarafından öldürülene kadar. Kelsier ise Bilinçsel Alem’de karşılaştığı iki kişiden daha fazla şey öğrenin ve şaşırır:

““Farklı farklı insanlardan meydana gelen bir grup,” dedi Khriss. “Benzer şekilde hepsinin farklı farklı amaçları vardı. Bazıları gücü arzu ediyordu, diğerleri Adonalsium’u öldürmeyi ellerinde kalmış tek iyi seçenek olarak görüyordu. Birlikte bir tanrıyı öldürdüler ve kendileri ilahi varlıklara dönüştüler.” Sanki bundan sonra gelecek şey için Kelsier’i hazırlamak istermiş gibi müşfik bir şekilde gülümsedi. “Onların iki tanesi bu gezegeni yarattı Firari, üzerindeki insanlarla birlikte.”
“Yani... benim dünyam ve tanıdığım herkes bir çift... yarım tanrının eseri mi?”
“Daha çok tanrı kesirlerinin,” dedi Nazh. “Ve tanrı olmak için de aynı işi yapan bir öncekini öldürmeye yetecek kurnazlığa sahip olmanın haricinde herhangi bir belirgin vasfı olmayan bir çift.”

Böylece bu Gizli Tarih kısa romanı hem bir yandan bir Kelsier romanı olarak Sissoylu okurlarının önüne çıkıyor. Hem de diğer yandan Scadrial gezegeni ve genel olarak da Kozmer evreninde neler olduğu ile ilgili olayları anlatıyor. Bu olaylar tüm Sissoylu romanlarının temeline anlam kazandırıyor.

Sonuç

Sonuç olarak şunu söyleyebilirim. Brandon Sanderson’un Sissoylu (3.5): Gizli Tarih kısa romanı hem Kelsier ile ilgili çok eğlenceli bir okuma sunuyor hem de Kozmer ile ilgili daha geniş bakış açısından perde arkasında yaşananlara ışık tutuyor. Ancak özellikle orijinal üçlemeden sonra okunması gerekiyor.

Sonda ise bir hırsız olan Kelsier ile ilgili kitapta dikkatimi çeken ve eğlenceli bulduğum bir alıntıyı paylaşmak istiyorum. Ancak unutmayın Kelsier sadece bir hırsız değil, aynı zamanda birden fazla “tanrının” (başka bir varlığın gücünü alarak kendilerini tanrı ilan edenler) ölmesine yol açan olaylar zincirini tetikleyen bir hırsızdır.

“Hırsızlık iltifatın en samimi şekliydi. Sahip olduğun şeylerin başka birini onları ele geçirmek için
her şeyini riske atmasına neden olabilecek kadar çekici, ilginç ya da değerli olduğunu bilmekten daha tatmin edici ne olabilirdi? Kelsier’in hayattaki amacı buydu, insanlara sevdikleri şeylerin değerini hatırlatmak. Çalarak.”