Ferit Edgü - Yazmak Eylemi

Ferit Edgü’nün “Yazmak Eylemi” isimli kitabının alt başlığı “Bir Toplumsal/Siyasal Olay Üzerine 101 Çeşitleme” ismini taşıyor. Girişte kitap ve yapmaya çalıştığı denemeyle ilgili bilgi veren Ferit Edgü, bir olayı yazmanın birden fazla yolu olduğunu ve bunu göstermeye çalıştığını söylüyor. Amacını ise, “Bu alıştırma ya da deneme, gerçekliğin sayısız anlatım yolları olduğunu belgelemeyi amaçlıyor.” (s. 8) şeklinde ifade ediyor.

Yazma eyleminin farklı yollarını anlatmak için uzun süre bir olayı seçmeye çalıştığını aktaran Edgü, en son 14 Şubat 1980’de İstanbul Beyoğlu’nda yaşanan bir olayı seçmeye karar verdiğini anlatıyor.

101 farklı şekilde yazılan olay ise şöyle. Belirtilen tarihte anarşist olarak adlandırılan bir grup, Beyoğlu’nda esnafa yarın dükkanlarını açmama talimatı/buyruğunu gönderir. Uymazlarsa sonuçlarına katlanacakları tehdidinde bulunur. Ertesi gün Beyoğlu’da bütün dükkanlar kapalı kalır. İşte bu olayı bazen bir anarşistin, bazen halktan bir insanın, bazen esnafın ağzından farklı şekillerde anlatıyor Ferit Edgü.

101 çeşitleme yazdığını söyleyen yazar, bunu 1001 de yapmanın mümkün olduğunu da ekliyor.

Dikkatimi çeken anlatımlardan biri “Ayrıntılı” başlığı ise yazılan anlatımdır. Anarşist örgütün üyesi genç dükkana girer ve burada çalışan kişiye yarın dükkanın açılmayacağı talimatını verir. Ancak bu anlatımda benim bir cümle ile anlattığım olay dükkandaki, vitrindeki antikalar ve diğer detaylar ve ayrıntılı bir anlatımla sunuluyor.

Başka bir örnek. “Nesnel” başlığı ile verilen yazı. Daha çok bir haber metnini anımsatıyor. Haber yazma tarzına çok benziyor. En beğendiğim yazı türü ise “Fotoğraf” başlığı ile verilen. Olaylara bakış açısı çok farklı. Ayrıca “Orospul” ve “Masal” başlığı ile verilen yazılar ise okurken güldürüyor. Birincisinde dükkanını kapatmak zorunda kalan bir esnafın geldiği bir hayat kadınına yakınması üzerine azar işitmesi yer alıyor. Yine okuru güldüren “Masal” başlıklı yazı tarzında ise olaylar masalımsı bir şekilde, İstanbul’a gelen bir kişi ile bir köpeğin diyaloğu şeklinde anlatılıyor.

Yazı yazma işine ilgi duyan, bir şeyler yazmaya çalışan kişiler için çok faydalı olacağını düşündüğüm bir kitap. Bir olayın ne kadar farklı tarzlarda yazabilirsen, aslında yazarın da dediği gibi o kadar çok gerçeklik oluşturabilirsin.

KİTAPLAR VE FİYATLARI

Bu arada 101 çeşit anlatımlardan birinde değinilen konu dikkatimi çekti. Kısa hikaye diyebileceğimiz olayda bir kitapçı, kitapların pahalılığından şikayet ediyor. Özellikle bu kadar pahalı kitapların öğrenciler tarafından nasıl alınıp, okunacağını dile getiriyor. Bu konunun günümüzde de aktüelliğini koruduğunu birçok tartışmada gördüğüm için 1980’lerden gelen bir mesaj olarak paylaşıyorum.

“Yeni çıkan bir romanı gösterip, dört yüz lira; dört yüz sayfa ve dört yüz lira, üstelik ikinci baskı, hadi al da oku bakalım, diyordum. Hadi al da sa t bakalım, diyordum. Kime satacaksın? Para babalarına mı? Onlar zaten okumuyor. Hangi öğrenci, hangi öğretmen dört yüz lira verip alabilir bir ki tabı? Ve bir araştırma, inceleme de değil kardeşim, bir roman... Kitapsever dostum da, bana, bizim gençlik dönemimizdeki gibi, kitap kiralayan dükkanların açılabileceğinden söz ediyordu.” (s. 31)

Ferit Edgü
Yazmak Eylemi
(Bir Toplumsal/Siyasal Olay Üzerine 101 Çeşitleme)
5.Baskı
Sel Yayıncılık
İstanbul
2005
137 sayfa.