Isaac Asimov - İkinci Vakıf (Vakıf Serisi - 3. Kitap)

Bilim kurgu klasikleri arasında yer alan Isaac Asimov’un Vakıf serisi, ilk önce bir üçleme olarak yazılmıştı. Bu üçleme ve yayım yılları şu şekildedir: Vakıf (1951), Vakıf ve İmparatorluk (1952) ve İkinci Vakıf (1953). Benim burada bahsedeceğim kitap da üçlemenin son kitabıdır. Ancak serinin son kitabı değildir.

Asimov, Vakıf Üçlemesi’nin yayımlanmasından yıllar sonra seriye yeni kitaplar eklemiştir. Serinin devam (sequel) kitapları olarak Vakıf’ın Sınırı (1982) ile Vakıf ve Dünya (1986) yayımlanmıştır. Bunu da iki önbölüm (prequel) kitaplar takip etmişti: Vakıf Kurulurken (1988) ve Vakıf İleri (1993).

Peki, Vakıf serisini hangi sırayla okumak gerekir? Yukarıda da belirttiğim gibi ana romanlar 1950’lerde Vakıf’la başlayan ve İkinci Vakıf’la biten üçlemedir. Bunlardan tam 30 yıl sonra da iki devam ve iki de önbölüm kitapları yayımlanmıştır. Bundan dolayı ben öncelikle üçlemeyi okuyarak başladım. Sonrasında ise devam ya da önbölüm romanları okunabilir. Ya da yayım sırası takip edilebilir.

İKİNCİ VAKIF (VAKIF SERİSİ - 3. KİTAP)

Vakıf serisinin üçüncü kitabı İkici Vakıf ise ilk iki kitaptan daha farklı bir ufuk açıyor okurun önünde. Kitap iki kısımdan oluşuyor: Katır’ın Arayış ve Vakıf’ın Arayışı. Her iki bölümde de bütün arayışlar Hari Seldon’un sadece bir defa bahsettiği İkinci Vakıf’ı bulma çabalarıdır. İlk önce ikinci kitaptan tanıdığımız, bir mutant olan ve zinihleri kontrol edip değiştirebilen Katır, çok sayıda gezegenleri fethettikten sonra galaksinin tek hâkimi olabilmek için önündeki tek engelin aslında varlığı bile kesin olmayan İkinci Varlığı bulmaya çalışır. Devamında ise bu sefer Birinci Vakıf, İkinci Vakıf’ın peşine düşer.

Peki, gerçekten İkinci Vakıf diye bir şey kurmuş muydu Hari Seldon? Zaman zaman okur tereddüde düşecektir. Gerçekten var olmayan bir şey uğruna mı bu kadar insan arayışa çıkmışlardır diye de düşünmekten kendini alamayacaktır.

Bu arada ilk kitaplardan bildiğimiz şeylere daha da yenileri ekleniyor. Hari Seldon imparatorluk yıkıldıktan sonra sadece karanlık dönemi kısaltıp ve ikinci bir imparatorluk kurmayı amaçlamamıştır. İşin içine İkinci Vakıf da girince “zihinsel bilime dayanan bir uygarlık” olmasını da hedeflemiştir.

“Çözüm, Seldon Planı’dır. Şartlar öyle düzenlenip sağlanmıştır ki, başlangıcından bin yıl sonra –ki bu da, şu andan itibaren altı yüz yıl demektir– insanlığın Zihinsel Bilimin önderliğine hazır olduğu bir İkinci İmparatorluk kurulmuş olacaktır. Aynı ara zamanda, İkinci Vakıf da kendi gelişimini sürdürerek önderlik rolünü üstlenecek ruhbilimcileri yaratmış olacaktır. Ya da, benim de sık sık düşündüğüm gibi, Birinci Vakıf, tek bir politik birimin fiziksel iskeletini; İkinci Vakıf da, hazırlanmış bir yönetim sınıfının iskeletini oluşturur.”

İşte Seldon’un birincisi diğerinden habersiz iki vakıf kurmasının sebebi de budur. Birinci Vakıf pozitif bilimlerde ve teknolojide ilerleyecek, imparatorluğu kuracak fiziki yapıyı oluşturacak. Ancak planın işe yaramasından sorumlu olan ve asıl yetki sahibi ise kimseye görünmeyen İkinci Vakıf’tır. Çünkü onlar fen bilimleri alanıyla hiç ilgilenmediler. Asimov’un bu kurmaca dünyasında, bize zihinsel güçlerden bahseder. İkinci Vakıf üyeleri, insanda hep olan ancak dilin gelişmesiyle körelen zihinsel güçleri geliştirirler.

“Birinci İmparatorluk gibi pozitif bilimlere ve teknolojiye bırakılmış bir toplumda, zihin üzerine yapılan çalışmalardan belirsiz ama güçlü bir uzaklaşma söz konusu oldu. Hemen yarar sağlayamadığından saygı gösterilmiyordu ve az kâr getirdiğinden de masrafları nadiren karşılanıyordu.”

Bu kitap baştaki Katır bölümünden sonra kitabın konusu olan uzay ve bilim kurgunun, bilim kısmına daha çok odaklanıyor. Tabii bir yandan da heyecan doruğa çıkıyor, okur da merakla son sayfaları beklemeye başlıyor.

Son olarak eğer bu kitabı okursanız ve neden bitti diye üzülürseniz, başta da dediğim gibi serinin dört kitabı daha var. Onlar da bana yetmez derseniz Asimov’un daha çok kitapları ve serileri var: İmparatorluk serisi, Ben Robot serisi ve daha fazlası.

Isaac Asimov
İkinci Vakıf
Özgün Adı: Second Foundation
Vakıf Serisi - 3. Kitap
Çev: Çiğdem Şafak
İthaki Yayınları
İstanbul
2005
306 sayfa.