İvan Turgenyev - İlk Aşk

İvan Sergeyeviç Turgenyev’in “İlk Aşk” kısa romanı (povest) yazarın kendi gençliğinde geçen ilk aşkını anlatıyor. 16 yaşındaki ana karakterin daha ilk defa ve çocukça denilebilecek bir aşka tutulması, bundan dolayı yaşadığı sıkıntılar, endişelere ve heyecanlarına yer veriliyor.

Turgenyev kendisinin de açıkladığı gibi romanda anlatılan olaylar gerçektir ve kendi başından geçen olaylardır. Romanın ana karakteri Vladimir Petroviç, Turgenyev’in kendisidir. Âşık olduğu genç prenses de gerçek bir kişidir ve yazarın ilk aşkıdır. Aynı zamanda ana karakterin babası da Turgenyev’in babasıdır. Bu romanı ve ailesinin iç skandalı sayılabilecek bu olayları yazdığı için Turgenyev eleştiri oklarının hedefi olmuştu.

Romandaki olaylar 16 yaşındaki bir genç olan Vladimir Petroviç’in ailesinin Moskova yakınlığındaki kırsaldaki bir eve gelmeleri ile başlıyor. Bir çeşit tatil için şehirden uzaklaşmışlardır. Kısa sürede onların yerleştikleri evin yakınına birileri daha taşınır. Bu yaşlı Prenses Zasekina ve kızı Prenses Zinaida’dır. Prenses unvanı olmalarına rağmen parasal durumları çok sıkıntılıdır.

Genç Vladimir, Prenses Zinaida’yı görünce ona âşık olur. Bu bir ilk aşktır. Aynı zamanda çocukça bir aşktır.

“«Aşkım» o gün başladı işte. O sıralar kendimi ilk defa işe giren bir insan gibi hissediyordum: artık başıboş bir delikanlı değildim, içim doluydu âşıktım... Ama o gün yalnız aşkım değil, üzüntülerim, acılarım da beraber başlamıştı.”(s. 47)

Ancak Vladimir kısa sürede kendisinden yaşça büyük olan ve 21 yaşındaki Prenses’in çevresinde ona kur yapan çok daha fazla kişi olduğunu öğrenir. Prenses onu bir gün evine davet eder ve o gün orada biri şair, biri subay, biri doktor, biri 40’lı yaşlarında bir kont olmak üzere prensesin etrafında fır dönen hayran kitlesiyle karşılaşır.

Bu gruptan her biri Prensese âşıktır. Vladimir de gittikçe daha çok âşık olur Prensese. Prenses Zinaida ise hepsiyle oynuyor. İstekleri ve kaprislerini yaptırıyor, kendince eğleniyor. Ancak bir gün kendisi de âşık olur. Bu davranışlarına, kaçan neşesine yansır. Ancak kimdir bu şanslı kişi? Gruptaki hepsi merak eder.

Prenses Zinaida ise onlara kendi uydurduğu bir hikâyeyi anlatır. Bundan da yukarıda bahsedilen kişilerden kimseyi sevmediği, başka birini sevdiği anlaşılabilir. Şöyle anlatıyor bir balo düzenleyen bir hayalli Kraliçe  (aslında kendisidir) ile ilgili uydurma hikâyesini:

“Evet, güzel kraliçe misafirlerin tatlı sözlerini, nefis müziği dinliyordu. Dinliyordu ama, bunlarla ilgilendiği yoktu. Salonun ardına kadar açık camlı kapılarından iri yıldızlarla döşenmiş koyu gök, göz alabildiğine bahçenin karaltısı görünüyordu. Kraliçenin bakışı oraya takılmıştı. Ağaçlar arasında, hayal meyal, fiskiyeli bir şadırvan beliriyor, suyun tatlı şırıltıları salondaki müzik, kahkahalar uğultusuna karışıyordu. Kraliçe bunlara kulak veriyor, «Çevremde toplanan, bir tek sözümle ölmeğe hazır olan bütün bu asil, akıllı ve zengin gençler, hepiniz elimdesiniz!» diye düşünüyordu. «Ama hiç birinizin olmıyacağım ben, çünkü orada, şadırvan başında bir bekliyenim var... Onu seviyorum... onunum! Sizin gibi ünvan, servet sahibi değil, ama beni bekliyor ve geleceğime emindir! Evet, herşeyi bırakıp onunla gideceğim, gitmeme engel olacak hiç bir güç yoktur!»” (s. 85)

Tabii Vladimir yani gerçekte de Turgenyev’in kendisi Prenses Zinaida’nın âşık olduğu kişinin kim olduğunu öğrenince büyük sarsıntı yaşar. Bunu da atlatması biraz zaman alır. Ne de olsa daha gençtir. Bu sarsıntıyı atlatsa da ilk aşkını hiçbir zaman unutamayacaktır.

İvan Turgenyev
İlk Aşk
Özgün adı: Первая любовь
Çev: Nihal Yalaza Taluy
2. Basım
Varlık Yayınları
İstanbul
1971
121 sayfa.