İvan Turgenyev - Mumu

1984 yılı Sovyet yapımı kısa bir çizgi filmi var. Bir kurt henüz yeni doğmuş bir inek yavrusu kaçırır ve yemek için evine getirir. Ancak yavruya bağlanır ve onu büyütmeye başlar. Hatta ormanda yavruyu yemek isteyen diğer yırtıcılara karşı da korur. Çizgi filminde yavru bir keresinde acıkınca, kurt yemek aramaya çıkar. Yemek gelene kadar da okuması için bir kitap verir. Geldiğinde yavrunu kitabı okuyup ağladığını görür. Kurt da okur ve gözyaşlarını tutamaz. İşte filmdeki o kitap Turgenyev’in “Mumu” öyküsüdür.

İvan Sergeyeviç Turgenyev’in 1852 yılında yazdığı ve ilk defa 1854 yılında yayımlanan “Mumu” öyküsünün acıklı bir konusu var. Araştırmacılar, öyküde anlatılanların Turgenyev’in annesinin Moskova’daki evinde yaşanmış gerçek bir olaya dayandığını ifade ediyorlar.

Öykünün ana karakterinin ismi Gerasim’dir (Türkçe çeviride Garasim diye yer alsa da Rusça asıl metinde Gerasim olarak geçiyor). Olaylar da Moskova’nın dışındaki bir konakta geçiyor. Konakta ise ihtiyar bir kadın yaşıyor. Yazar daha ilk cümlelerden bize Gerasim’i tanıtıyor:

“Bütün uşakları içinde en ziyade göze çarpanı, iriyarı, pehlivan yapılı bir erkek olan kapıcısı Garasim'di. Bu adam doğuştan sağır, dilsizdi. Konağın hanımı onu bir köyden getirmişti. O zaman bu Garasim, köyünde, kardeşlerinden ayrı, küçücük kulübesinde yalnız başına oturuyordu. Hamarat bir işçi olarak tanınmıştı. Tanrının ona verdiği harikulade kuvvetle tek başına dört kişilik iş görürdü, işin, ellerinde nasıl eridiğini seyretmek insana zevk verirdi.”

Gerasim köyünde yalnız yaşıyordu. Konağa getirildiğinde ise daha fazla yalnızlık çekse de kısa sürede alışır. İşini iyi yapan birisidir. Bu konağa geldikten sonra ise başına iki olay gelir. Birincisi konakta hoşlandığı kız ile ilgilidir. Konaktaki hizmetçilerden birini beğenir ve hanıma giderek evlenmek istediğini söyleyecektir. Ancak konağın hanımı kızı başka biri ile evlendirir.

Bu olay Gerasim’de derin yaralar açar. Ancak nehirde sudan çıkamaya çalışırken bulduğu bir köpek yavrusu bu yaralara bir anlamda merhem olur. Onu kurtarır, yedirir, içirir ve büyütür. “Mumu” ismini verir. Aslında her şey iyi giderken yine işe evin hanımı karışır. Köpeği görür ve beğenir. Köpek ise tanımadığı kişiye karşı ilgi göstermez hatta hırlar. Bunun üzerine konağın hanımı köpekten kurtulma emri verir kâhyaya. Hatta köpeğin sesini duyunca kriz bile geçirir.

İşte yukarıda bahsettiğim çizgi filminde hem inek yavrusunu hem de kurdu ağlatan olaylar bundan sonra yaşanır.

Turgenyev’in bu öyküsü hem acıklı hem de çok etkileyicidir. Öykü aynı zamanda Turgenyev’in birkaç diğer eseri ile birlikte Rusya’da bütün okullarda mutlaka okutulan kitaplardan biridir.

İvan Turgenyev
Mumu (“Hikâyeler 2” kitabında)
Özgün adı: Муму
Çev: Şahin Akalın
Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları
İstanbul
1950.