Italo Calvino - Dere Tepe Ters

Bu sefer bir çocuk kitabı okudum ve onunla ilgili yazıyorum. Büyükler de çocuk kitabı okur mu demeyin. Söz konusu Italo Calvino olursa ben okurum. Ya da şöyle desem, geçtiğimiz birkaç yıldır Türkiye’de en çok satan kitaplardan biri de bir çocuk kitabıdır. Fransız yazar Antoine de Saint-Exupéry’nin  “Küçük Prens” kitabı. Bu kadar çok satan kitabın sadece çocuklar için alındığını ve sadece çocuklar tarafından okudunğunu mu zannediyorsunuz?

Neyse biz Calvino’ya dönelim. Calvino ile ilk tanışmam Umberto Eco aracılığı ile olmuştur. Eco, Calvino’nun “Bir Kış Gecesi Eğer Bir Yolcu” romanının, en güzel kitaplardan biri olduğunu söylüyordu. Tabii merak edip okudum ve gerçekten de çok güzeldi. Bu kitap özellikle “anlatıda okurun varlığı” ile dikkat çekiyor. Yani kitap sadece yazar tarafından yazılmıyor. Kitap aynı zamanda okur tarafından, okuduğu sırada da yazılan, anlam kazanan ve çoğu zaman da farklı anlamlar yüklenen bir varlıktır.

Tabii Calvino’nun bahsettiğim romanını okuduktan ve çok beğendikten sonra başka bir kitabını daha okumak her zaman aklımdaydı. Ayrıca İtalyan yazarın çocuk kitapları ve masallar da yazdığını bildiğim için bu kitabı seçtim.

Dere Tepe Ters’in konusu kısaca şöyle: Kral Clodoveo, ordusuyla savaştan dönüyor. Şehrine varmak için ormandan geçmesi gerekiyor. Ancak orman ülkesinden ayrılalı daha da büyümüş ve geçilmez olmuştur. Bir türlü ormandan çıkamıyor.

Diğer yandan “Kökkafes” şehrinde Kralın kızı Verbena da babasını bekliyor. Ama hırslı ve gözü doymayan Kraliçe Ferdibunda, krala ihanet ediyor ve başkasını tahta çıkarmak için plan yapıyor. Ancak bu plan da şehrin çevresinde büyüyen ormanda kaybolmalarına yol açıyor.

“… Kraliçenin içine kasvet çökmeye başlamıştı bile. Tıpkı kendi ihanetinin yalan dolanı gibi etrafı karman çorman bir bitki örtüsünün kaplamaya başladığını görüyordu.” (s. 22)

Bir de her masalda olduğu gibi, Kral ve kötü Kraliçe ile birlikte çok iyi kalpli bir prenses var. Prenses Verbena ise sadece babasına kavuşmayı arzu ediyor. Şehirden çıkıp babasını karşılamak istiyor.

“Ah kuş, seninle uçup bu kafesin dışına çıkabilseydim…” diye iç geçirdi Verbena.” (s. 27)

Prenses Verbena, şehirdeki dut ağacının etrafında döneyim derken, kendini köklerinin arasında kaybolmuş bulur. Yan tarafa geçeyim derken, ağacın altına, köklerin arasına girmiş. Bu kısmı Lewis Carroll’un Alice Harikalar Diyarında kitabını hatırlattı bana.

Tabii bir de iyi niyetli orman bekçisi Mirtillo var. Prensese âşıktır. Masaldaki bütün kişiler gibi o da ormanda kayboluyor. Herkes ya birini ya da şehri arıyor. Ama orman da çok farklı ve ters bir orman. Toprağın üstünde yürüdüğünü zanneden köklerin arasındadır. Ağaçların dallarında olduğunu zanneden de yerdedir. Biri köklerin arasına giriyor ama havada duruyor. Diğeri dallara tırmanıyor ama kendini labirent gibi köklerle kaplı bir yerde buluyor.

Ormanda kaybolan bütün bu masal kahramanlarından ilk buluşan da en saf ve temiz kalpli olan Prenses Verbena ile Mirtillo oluyor. Bu ters dönmüş dünyadan kurtulmak ve diğerlerini de kurtarmak işini ise en saf kalpliler yapabilir.

“Ama başına ne geldiğini bilemediğinden, "Madem dalların üstünde olduğunu söylüyorsun, o halde nasıl oluyor da aşağıda duruyorsun?" demekle yetindi. 

Verbena, Mirtillo'yu bir kuyuya düşmüş gibi görüyordu... Ama kuyunun dibinde gökyüzü vardı. 

"Peki, sen aşağı inerken nasıl oldu da bu kadar yükseklere çıktın, halbuki ben tırmanıp durmuştum.” (s. 42)

Italo Calvino
Dere Tepe Ters
Özgün adı: La foresta-radice-labirinto
Resimleryen: Nicoletta Ceccoli
Çev: Filiz Özdem
3. Baskı
Yapı Kredi Yayınları
İstanbul
2013
55 sayfa.