Edebi Teknikler ve 72 Yaratıcı Yazarlık Deneyi

Fotoğraf: Agatha Christie daktilo başında.

“Edebi Teknikler ve 72 Yaratıcı Yazarlık Deneyi” başlıklı bu kitaba başlarkenki beklentim ile bitirdiğimdeki beklentimi karşılama oranı arasında büyük bir uçurum var. Ancak yine de belli başlı terimleri açıklaması açısından faydalı oldu.

Kitap edebi öğeler ve edebi teknikler ile ilgili terimler ve tanımlarını kısaca vererek başlıyor.

Edebi öğeler şöyle sıralanıyor: Konu ve içerik, kurgu, karakterler, anlatıcı, bakış açısı, diyalog, kahraman, düşman ve arketip.

Mesela bu öğelerden birkaçının açıklamasına bakalım. Kurgu: Hikâyenin geçtiği yer, zaman ve sosyal çevre. Arketip: Yenilenen sembol, kurgu, tema ve sair.

Edebi teknikler ise şöyle: Geriye dönüş (flashback), ses, karakterize etme, sembol, motif, önceden gösterme, bilinç akışı.

Sondan başlayacak olursa bilinç akışı terimi ile Virginia Woolf’un Deniz Feneri kitabını okurken karşılaşmıştım. Bilinç akışına, iç konuşma, iç monolog diyebiliriz. Deniz Feneri de neredeyse baştan sona karakterlerin iç monologlarından oluşuyor.

Ses: Yazara özgü dil kullanımı, anlatı biçimi. Karakterize etme: Karakteri tasvir etme. Motif: Hikayede defalarca tekrar eden görüntü, söylem, ifade, fikir, nesne ve sair.

Daha sonra kitapta bir dizi edebi tekniklerin özellikleri sıralanıyor ve kısaca açıklanıyor. Bunları şöyle sıralayabiliriz:

Benzetme: Mecaz ve metafor en yaygın benzetme türleridir.
Aliterasyon, Yansıma, Oksimoron
Kişileştirme, Asyndeton (bağlaç kullanmama)
Çok bağlaçlılık, Abartma, Gönderme
Yenileme (Anafor), Caymaca, Hipofora
Epizeuxis, Alegori, Bilinç yükseltme
Çevrikleme (Anagram), Örnekseme
Devrikleme, Anektod
Antroformizm (İnsan biçimcilik), Antitez

Bu terimler ve açıklamalardan sonra Charles Bernstein’in 72 Deneyi var. Bu deneyler aslında uygulamak isteyen için ne yapması gerektiğini söylüyor. Kısaca şunu yap, şunu yaz ve çiz şeklinde.

Ardından “Jorge Luis Borges’ten yazmanın 16 kuralı” başlıklı bir liste var. Bir yazarın kesinlikle yapmaması gereken 16 maddelik liste. Mesela maddelerde birinde şu yazarlar gibi şunları yapma derken ilginçtir ki Borges’in kendi ismi de var.

Kural 11’de şöyle bir şey var: “Başka bir kitabı hatırlatan olay örgülerini romanlara uyarlamak. Örneğin Joyce’un Ulysses’i ve Homerus’un Odyssey’i” (s. 53)

Devamında ise bazı yazarların yazma alışkanlıkları ile ilgili birkaç alıntı yer alıyor. Bu yazarlar ise şöyle: Jack Kerouac, Susan Sontag ve Ernest Hemingway.

Kitabın ana eksikliği, bu kadar şeyi çok kısa kısa vermesi. Biraz daha açıklama, yorum ve örnekler olsaydı çok daha faydalı bir kitap olabilirdi. Bu haliyle cevaptan çok daha fazla sorularla bırakıyor okuru.

Edebi Teknikler ve 72 Yaratıcı Yazarlık Deneyi
Hazırlayan: Alper Çeker
Altıkırkbeş Yayınları
İstanbul
2017
60 sayfa.

Not: Yazının burasına kadar geldiyseniz ve sizin okuyup da beğendiğiniz, tavsiye ettiğiniz yazarlık, yazma, edebi ve yaratıcı yazarlık konularında kitaplar varsa lütfen yorumda bizimle paylaşın.