Tüm zamanların en iyi distopya romanları (20 kitap) ~ Okuduğum Kitaplar

George Orwell’in ünlü romanı “1984” ve Aldous Huxley’in “Cesur Yeni Dünya” başlıklı eseri, distopya kitaplar denilince ilk hatırladıklarımdır. Ancak distopya romanlar bunlarla sınırlı değil. Her dönem, farklı türde distopya edebiyat ortaya koymuştur. Orwell’in ve Huxley’in klasik distopya eserleri ile birlikte, yeni sayılabilecek Suzanne Collins’in Açlık Oyunları gibi genç yetişkin distopya romanları da okur tarafından büyük ilgi görüyor.

En iyi distopya romanlar listesi ve kitap önerileri

İngiliz yazar Thomas More, 1516 yılında ideal bir devlet ve toplumu tasvir ettiği Latince eseri Utopia’yı yazdığında bu kitabın isminin yeni bir edebiyat türünün başlangıcı olacağını bilemezdi. More’un eserini birçok ütopya kitaplar takip ederken, kısa sürede zıddını da doğuruştur. Çünkü bir şey en iyi zıddı ile bilinir. Bundan dolayı ideal, kusursuz, hiçbir sorunun olmadığı, herkesin mutlu ve huzur içinde yaşadığı ütopya toplumların anlatıldığı eserler, korkunun hakim olduğu bir dünyayı anlatan karşı-ütopya ya da distopyaları doğurmuştur.

Distopya, istenmeyen ve korkulan toplum ya da yer anlamında kullanılıyor. Kelime anlamı olarak ise distopya “kötü bir yer” anlamına geliyor. İlk distopya romanlarda da insanların baskı altında yaşadığı, korkunun hâkim olduğu toplumlar, insanın değerinin olmadığı totaliter rejimler tasvir ediliyor.

Kitap önerileri: En iyi bilim kurgu kitapları (25 bilim kurgu roman / seri listesi)

Distopya romanlar edebiyatta kendisine sağlam yer edinmiştir. Özellikle son bir yılda birkaç tane distopya roman okuyunca en iyi distopya kitaplardan oluşan bir liste hazırlamaya karar verdim. Daha önce hazırlanan listelere göz attığımda distopya eserleri özellikle iki kategori altında toplayabiliriz. Birincisi, klasik distopya romanlar. Bunlara ilk paragrafta örnek olarak verdiğim Orwell ve Huxley’in kitapları ve benzerleri dahildi. İkinci kategori ise çoğu son yıllarda yazılan ve “genç yetişkin distopya romanlar” olarak adlandırılan kitaplardır. Suzanne Collins’in “Açlık Oyunları” ve Veronica Roth’un “Uyumsuz” başlıklı eserleri bu türdendir. Bu iki eser de seri şeklindedir ve her ikisinin de filmi bulunması dolayıyla da popülerdir diyebiliriz.

Distopya eserlerle ilgili farklı bir ayrımı ise Oggito’da gördüm. Burada distopya eserler üç evreye ayrılıyor. Her bir evrede yazılan eserlerin ise esin kaynağı farklıdır. Bu evreler şu şekilde sıralanıyor:

Distopya eserlerin evreleri

1930-1960 evresi, Devlet korkusu. Esin kaynağı: II. Dünya Savaşı, komünizm, faşizm. Örnek olarak Orwell ve Huxley’in eserleri.
İkinci Dalga: Bedenle ilgili kaygılar. Esin kaynağı: Çevre sorunları, Soğuk Savaş, kimlik politikaları. Örnek olarak P. D. James’in “The Children of Men” kitabı.
Genç Yetişkin Patlaması: Romantizm. Esin kaynağı: Popüler kültürün monotonluğu, terör olayları. Örnek olarak Suzanne Collins’in “Açlık Oyunları” ve Veronica Roth’un “Uyumsuz” serileri.

Bütün bunları gözden geçirerek, hem okuduğum, hem de okumayı düşündüğüm distopya romanlardan bir liste hazırladım. Bu aynı zamanda distopya sevenler için de bir okuma önerisi, okuma listesi de sunuyor.

Kitap önerileri: En iyi fantastik kitaplar (25 fantastik roman serisi listesi)

İşte, tüm zamanların en iyi dostopya romanları listesi:

1 - George Orwell - Bin Dokuz Yüz Seksen Dört (1948)

İngiliz yazar Orwell’in listede iki kitabı bulunuyor. 1984 ve Hayvan Çiftliği. Zaten distopya eserler ve distopya edebiyatı denildiğinde ben ilk önce Orwell’in bu eserini hatırlarım. 1984, dünyanın üç devlet tarafından yönetildiği bir dünya sunuyor. Her şeyin sıkı bir devlet kontrolünde olduğu bir toplum var. Hatta insanların düşüncelerini bile kontrol etmeye çalışan, tarihi istediği gibi değiştiren bir totaliter yönetim var Orwell’in eserinde. Düşünmek bile suçtur burada. Adına da düşünce suçu deniliyor. Düşünerek suç işleyenleri ise çok ağır cezalar bekliyor.

Daha ayrıntılı: George Orwell - 1984 - Konusu - Kitap Yorumu

2 - Aldous Huxley - Cesur Yeni Dünya (1932)

Huxley’in Cesur Yeni Dünyas’sı sık sık Orwell’in 1984’ü ile karşılaştırılıyor. Bazı açılardan bu eseri düşündüğümde distopyadan çok ütopya da olabilir diyorum. Ancak eserde anlatılan toplum derinlemesine incelendiğinde bir distopyadır. İnsanların fabrikalarda şişelerde üretildiği, şişeden çıkmadan (doğmadan) önce de kaderlerinin artık belirlendiği bir toplum sunuyor yazar. Ya her şeye sahip üst düzey bir yönetici Alfa Artı olarak dünyaya gelirsiniz ya da “Epsilon-Eksi Yarı Moronlar” olarak hep toplumun en düşük seviyesinde ölene kadar çalışırsın.

Daha ayrıntılı: Aldous Huxley - Cesur Yeni Dünya - Konusu - Kitap Yorumu

3 - Yevgeni Zamyatin - Biz (1921)

Rus yazar Yevgeni Zamyatin'in bu distopya eseri, hem Huxley hem de Orwell'in kendi distopyalarını yazmasına ilham veren olan bir kitaptır. Hatta Orwell bu eserdeki bazı karakterleri aynen alarak 1984 başlıklı romanında kullanmıştır. Kitapta ise uzak bir gelecek, matematiğin hayatın her alanında uygulandığı sayılara çok önem veren bir toplum var. Bütün dünyaya hakim olan Tek Devlet tarafından yönetiliyor. Tabii böyle bir devlet bir zamanlar yapılan devrim ile ortaya çıkmıştı. Bir grup insan ise artık yeni bir devrimin zamanı geldiğini düşünür. Çünkü onlara göre son devrim diye bir şey yoktur.

Daha ayrıntılı: Yevgeni Zamyatin - Biz - Konusu - Kitap Yorumu

4 - Ray Bradbury - Fahrenheit 451 (1953)

Her modern toplumda bir itfaiye birimi bulunuyor. Görevleri de bir evi, mahalleyi bazen de koca bir şehri yok edebilecek yangınlarla savaşmaktır. Bradbury ise bu distopya dünyada bize tek görevleri kitap yakmak olan bir itfaiye sunuyor. Özel olarak eğitim görüyorlar, kitapların nerede saklanabileceğini, nasıl bulunacağını öğreniyorlar. Sonra da aldıkları ihbarla gittikleri evi kitaplarla birlikte yakıp yok ediyorlar. Kitapları tehlikeli gören bu toplumda bir gün bir itfaiye eri yakmaya gittiği evden bir kitabı alır ve gizlice okur.

Daha ayrıntılı: Ray Bradbury - Fahrenheit 451 - Konusu - Kitap Yorumu

5 - Jack London - Demir Ökçe (1908)

6 - H. G. Wells - Zaman Makinesi (1895)

Zamanda seyahat hep ilgi çeken bir konu olmuştur. Birileri geçmişte ne olduğunu öğrenmek ister, diğerleri ise gelecekte neler olacağını görmek ister. İşte Wells’in bu eserinin ana karakteri de bir makine yaparak geleceğe gider. Ancak distopya bir dünya ile karşılaşır. İnsanlar değişmiştir, bir kısmı yer üstünde, diğer kısmı ise yer altında yaşıyor. En ilginci ise yer üstünde yaşayanlar, yer altıda yaşayanlar için birer avdır.

Daha ayrıntılı: H. G. Wells - Zaman Makinesi - Konusu - Kitap Yorumu

7 - Anthony Burgess - Otomatik Portakal (1962)

Uyuşturucunun kol gezdiği bir toplum sunuyor Burgess bu eserde. Ayrıca gençler darp, şiddet ve tecavüzü eğlence olarak görüyor. Romanın ana karakteri de bütün bu suçlardan bir gün hapse atılır. Buradan tek çıkış yolu vardır o da hükümetin yeni geliştirdiği bir tedaviyi kabul etmek. Buna göre bu tedavi sonucu insanlar kesinlikle şiddet eğiliminden kurtuluyor. Kulağa hoş geliyor ancak bu yeni yöntem sonucu insanlar birer otomatik makineye dönüşüyor.

Daha ayrıntılı: Anthony Burgess - Otomatik Portakal - Konusu - Kitap Yorumu

8 - George Orwell - Hayvan Çiftliği (1945)

Orwell’in bir başka güzel eseri. Kitabın alt başlığı “Bir peri masalı” ifadesini taşır. Bu peri masalı bizim hayatımızın gerçeklerinin ta kendisidir. Hepimiz böyle bir peri masalında yaşıyoruz. Bizler Orwell’in Hayvan Çiftliği’ndeki at, eşek, keçi, tavuk, inek ve sair hayvanlar gibiyiz. Tabii domuzları da unutmamak lazım. Bir de gerçek hayatta diğer çiftlik (dünya) sakinlerinin sırtından geçinen, “diğerlerinden daha eşit” olan domuzlar da var.

Daha ayrıntılı: George Orwell - Hayvan Çiftliği - Konusu - Kitap Yorumu

9 - William Golding - Sineklerin Tanrısı (1954)

William Golding'in en ünlü kitabı da diyebiliriz bu esere. Buradaki distopya dünyada sadece çocuklar var. Bir uçak kazası sonucu bir grup çocuk bir adada mahsur kalır. Peki, ne yapacaklarınız düşünüyorsunuz? Öyle görünütor ki çocuk olmalarına rağmen burada da distopya bir dünya kurulur.

Daha ayrıntılı: William Golding - Sineklerin Tanrısı - Konusu - Kitap Yorumu

10 - Margaret Atwood - Damızlık Kızın Öyküsü (The Handmaid's Tale, 1985)

11 - Philip K. Dick - Android'ler Elektrikli Koyun Düşler mi? (1968)

Amerikan bilim kurgu yazarı Philip K. Dick’in “Androidler Elektrikli Koyun Düşler Mi?” romanı, nükleer bir savaşın büyük yıkıma yol açtığı bir dünyayı anlatıyor. Savaş sonrası oluşan radyoaktif toz bulutları, insanları dünya dışındaki kolonilere yerleşmeye zorlar. Kolonilerde ise insana benzer android robotlar kullanılıyor. Bu androidlerin dünyada bulunması yasak. Kolonilerde sahiplerine isyan ederek kaçak yollarla Dünya’ya gelen androidler ise avlanarak emekli ediliyor (öldürülüyor). Dick’in bu kitabı Blade Runner (1982) filmine temel oluştururken, kitaptaki bazı öğeler devam filmi Blade Runner 2049’da (2018) da kullanılmıştı.

Daha ayrıntılı: Philip K. Dick - Android'ler Elektrikli Koyun Düşler mi? - Konusu - Kitap Yorumu

12 - Suzanne Collins - Açlık Oyunları (2008)

Suzanne Collins’in Açlık Oyunları Üçlemesi, gelecekte kıyamet sonrası (post-apocalyptic) bir Kuzey Amerika’da kurulan distopya bir ülkeyi anlatıyor. Yönetici konumundaki Capitol ve ona köle gibi çalışan mıntıkalar var. Mıntıkalar bir zamanlar Capitol'a karşı ayaklanmış ancak isyan bastırılmış. Bunun cezası olarak her yıl 12 ile 18 yaş arasındaki çocuklarını ölümüne savaşacakları Açlık Oyunları'na gönderiyorlar. Capitol böylece hem yaptıkları isyanı unutturmuyor hem de her yıl hatırlarcasına bir daha cezalandırıyor.

Daha ayrıntılı: Suzanne Collins - Açlık Oyunları - Konusu - Kitap Yorumları

13 - Kazuo Ishiguro - Beni Asla Bırakma (2005)

14 - Stephen King - Azrail Koşuyor (Running Man, 1982)

15 - Ursula K. Le Guin – Mülksüzler (The Dispossessed, 1974)

Mülksüzler, Le Guin'in Hain Döngüsü serisinin altıncı kitabı. Buna rağmen tek başına da okunabilecek bir roman. Mülksüzler "belirsiz ütopya" olarak nitelendiriliyor. Ancak bazı kaynaklarda distopya olarak da geçiyor. Yazar okuru ikiz gezegenlere görüyür. Birinde kapitalist bir düzen varken, diğerinde ise anarşist bir toplum düzeni kurulmuş.

Daha ayrıntılı: Ursula K. Le Guin - Mülksüzler - Konusu - Kitap Yorumları